قلعه شوشتر
یکی از مهم ترین موادسازنده تشکیل دهنده ی هسته ی اول ی هر شهر , دژ یا این که قلعه ی نظامی هر شهر باستانی است . دژ نظامی هر شهر معمولاً محل اسکان فرمانروا یا این که حاکمان محلی هر ولایت است . شوشتر هم با دقت به اهمیت تاریخی خویش همواره بعنوان پایتخت و راءس استان خوزستان اهمیت ویژه ای داشت . قلعه ی شوشتر علاوه بر مرکزیت ی , بعنوان پایگاهی جهت محاسبه بر عملکرد بنا های آبی رنگ شوشتر بازی نقش میکرد . دوران سلسله هخامنشی در شوشتر در پرده ای از ابهام قرار گرفته است و تا به امروز هیچ مدل اثر ها مشخصی از این زمان بجا نمانده است , اما عبور نهر داریون که از یادگارهای عصر ی هخامنشی است , گواه بر اهمیت این شهر درآن دوران است . در حین مورخ همواره اسم قلعه شوشتر با اسم شاپور اولیه ساسانی پیوند خورده است . ظاهراً در دوران شاپور پل بند شادروان و قلعه ی مجدداً نوسازی شده‌است . نهر داریون علاوه ی بر تأ مین آب ساکنان قلعه , زمین ها دشت میناب را که از قطبهای دوچندان دارای اهمیت کشاورزی درآن دوران بود آب پاشی میکرد . باطن قلعه ی پلکانهای زیادی وجود داشت که بعضا از این پلکانها برای برداشت آب به نهر داریون منتهی می‌شد و پلکانهای دیگری هم از داخل عمارتهای قلعه به کت ( اتاقکهای صخره ای ) ذیل قلعه که در کنار دریا رودخانه قرار دارا‌هستند منتهی می شدند . این کت ها در هنگام فصل تابستان برای استراحت ساکنان قلعه محیط خنک و مطبوعی را ساخت میکرد .
محدوده کهن این قلعه باستانی از جانب شمال و غرب محدوده فعلی است البته از جانب جنوب و شرق خندقی آنرا اشراف می کرده که هنوز پاره ای از اثر ها آن باقی‌مانده است . این دژ کهن با حصار باستانی شهر شوشتر که اثر ها آن در غرب و جنوب غربی خندق باشد و رئدخانه های شطیط و گرگر که از کارداران دارای اهمیت ایستادگی شهر و مراقبت شرایط نظامی آن بشمار می‌رود همچون نتقطه اوج و قلب این شهرباستانی محسوب می‌گردد .
قلعه سلاسل شوشتر دژی است زیاد بزرگ که دارنده حیاطهای مفصل و متفاوت و سربازخانه‌ها و طویله‌ها و حمام‌ها و شبستان‌ها و برج‌ها و باغچه‌ها و قورخانه و نقاره منزل و مقبره منزل و آشپزخانه و قاپی‌های متفاوت و حوض‌های بزرگ و حصار و خندق بوده‌است . این قلعه جزو قلعه‌های چندین وجهی است و به حالت بیضی سازه شده و در زمان‌های متفاوت مرمت و تعمیر شده‌است .
این قلعه به همراه 15 اثر تاریخی دیگر شوشتر در نشست هر ساله کمیته ارثیه جهانی یونسکو در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۹ ( ۵ تیرماه ۱۳۸۸ ) در شهر سویل اسپانیا , با احراز معیارهای ۱ , ۲ و ۵ با تیتر نظام آبی رنگ تاریخی شوشتر تحت عنوان دهمی اثر کشور‌ایران در فهرست به جا مانده جهانی یونسکو با شماره ۱۳۱۵ به ثبت رسید .
اکنون همگی عمارتهای آن تخریب شده‌اند و جز اتاقهای تحت زمینی , شوادانها و تونلهای داریون چیزی از آن نمانده‌است . متن‌ها تاریخی از وجود آن در حین هخامنشیان حکایت میکنند و قلعه تا حدود ۵۰ سال پیش آباد بوده‌است . این قلعه بجز نقش دفاعی که از شهر شوشتر داشته‌است , راءس در دست گرفتن نهر داریون و همینطور محل استقرار والی خوزستان می بوده است . باوجود تخریب نصیب بیشتر این قلعه , بخش‌های مانده چشمگیر و دوچندان جذاب میباشند . مادام ژان دیولافوآ باستان شناس دارای اسم و رسم اعزامی دولت فرانسه در سال ۱۸۸۱م در باره قلعه میگوید : قلعه سلاسل اقامتگاه قانونی والی خوزستان است , و در روی کوهی که نظیر فلات کوچکی است جای‌دارد . در پای این کوه نیز یک کدام از شعب کارون که شطیط اسم داراست عبور می‌نماید , و ساختمانها و استحکاماتی که از عهد و پیمان ساسانیان باقی مانده‌اند آن را از سمت شهر قابل دفاع می سازند . »
قرن ها است که حماسه ی پایداری دلیرانه ی هرمزان حاکم اهل ایران درب مقابل اعراب در باطن این قلعه کماکان در ذهن ها مردمان باقی است . این سردار اهل ایران به بازه زمانی یک‌سال باطن قلعه ی سلاسل شوشتر مقابل سپاه اعراب مسلمان پایداری نمود . و در پایان تراژدی , فردی به اعراب شیوه پنهان رخنه به قلعه را نشان بخشید . این دژ شهر عظیم دارنده یکسری تراس , اسلحه منزل , سربازخانه , گرمابه , عمارت حاکم , نانوایی و آسیاب بود .
برج‌های این قلعه به صورت مدور بوده و در دوران اخیر دارنده تأسیتاتی از قبیل نانوایی , اصطبل , گرمابه , سربازخانه , اسلحه‌خانه , آشپزخانه و حیاطهای گوناگون بوده است .
در دوران قاجار بوسیله والی خوزستان عمارتی حکومتی در سمت شمال این قلعه در 3 طبقه تاسیس شده است . در پایین این قلعه ظاهراً 5 شوادان بزرگ بوده که با شوادان‌های مرحله شهر در رابطه بوده است .
شوادان بزرگ قلعه که در دوران نظام السلطنه مافی در سال 1307 نوسازی و تجدید بنا شده مشاهده می شود . کف و دیوارهای آن بوسیله کاشی‌های آبی‌رنگ تزئین شده و برفراز سی‌سرای نزدیک شوادان یک بادگیر قرارداشته که روی تونلی از ذیل قلعه رد می‌شده قرار داشته است .
در نصیب بالای این شوادان 3 سی‌سرا بزرگ قراردارد که فعالیت تهویه هوا را انجام می‌داده و ظاهرا بزرگان نظامی در‌این شوادان در فصل تابستان استراحت می‌کرده اند .
در نصیب شمالی‌تر این نصیب یک عمارت 3 طبقه بزرگ قرار داشته که قسمت‌های زیرین بزرگتر از سایر طبقه‌ها بوده و بالاترین طبقه ظاهرا تماشاخانه بوده و آبگینه بزرگی دربین آن قرار داشته است .
این قلعه بجز نقش دفاعی که از شهر شوشتر داشته‌است , راس در دست گرفتن نهر داریون و همینطور محل استقرار والی خوزستان بوده است . باوجود تخریب نصیب بیشتر این قلعه , بخش‌های مانده , جالب میباشند .
درباره این سایت